در دنیای تجارت شرکت‌ها واحدهای اقتصادی اصلی هستند و نقش بسزایی در ارزش و رونق اقتصادی دارند. انواع شرکت‌ها با ساختارهای متفاوت و اهداف گوناگون به فعالیت‌های تجاری و خدماتی پرداخته و به گسترش بازار و ارائه خدمات بهتر کمک میکنند. در ایران، ثبت شرکت‌ها یکی از مراحل مهم در شروع فعالیت‌های اقتصادی است و بسته به نوع شرکت و نیازهای خاص آن به شیوه‌های مختلف انجام میشود. آشنایی با انواع شرکت‌ها و نحوه ثبت آنها نه تنها به کارآفرینان در انتخاب بهترین ساختار قانونی کمک میکند، بلکه از نظر حقوقی نیز الزامات و مسئولیت‌های هر نوع شرکت را روشن می‌سازد. در این مقاله، به بررسی انواع ثبت شرکت‌ها در ایران و ویژگی‌های هر یک خواهیم پرداخت.
تعریف شرکت چیست؟ معرفی انواع شرکت
شرکت در لغت به معنای شریک شدن در مال یا کاری است و در اصطلاح حقوقی اجتماع حقوق مالکان متعدد در شیء واحد به نحو اشاعه. ولی این تعریف در برگیرنده مشاعات نیز است. بنابر مفهومی که از قانون بازرگانی (تجارت) استنباط میشود، به قراردادی اطلاق شده که بر مبنای آن شرکا سود حاصل از فعالیت‌های مشترک را بین خود تقسیم میکنند. شرکت‌ها به دو گروه شرکت تجاری و شرکت مدنی تقسیم میشوند. شرکت‌های تجاری به هفت نوع مختلف تقسیم میشوند: شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی، شرکت مختلط غیر سهامی، شرکت مختلط سهامی، شرکت نسبی و شرکت تعاونی تولید و مصرف.
این دو نوع شرکت، یعنی شرکت مدنی و شرکت تجاری، تفاوت‌هایی دارند. منشاء این تفاوت‌ها در این نکته است که شرکت مدنی فاقد شخصیت حقوقی است، در حالی که شرکت تجاری دارای شخصیت حقوقی مستقل از شرکا و سهامداران خود است. علاوه بر این، شرکت مدنی ثبت نمی‌شود، در حالی که ثبت شرکت تجاری به عنوان یک الزام قانونی در نظر گرفته میشود. این تفاوت‌ها در نحوه مدیریت، مسئولیت‌ها و نحوه تقسیم سود و زیان نیز تاثیرگذار است و انتخاب نوع شرکت مناسب در موفقیت و توسعه کسب‌وکار نقش بسزایی دارد.
انواع تقسیم بندی شرکت ها
در ادامه مقاله به بررسی انواع شرکت‌ها، ویژگی‌های آنها و تقسیم‌بندی‌های مختلف آنها خواهیم پرداخت و قوانین تجارت مرتبط با این شرکت‌ها را نیز بررسی خواهیم کرد. تقسیم‌بندی شرکت‌ها بر اساس ویژگی‌ها و کاربردهای آنها صورت میگیرد و هر شخص حقیقی با توجه به نیازهای خاص خود اقدام به شراکت و راه‌اندازی این شرکت‌ها میکند.
بر اساس لغت‌نامه دهخدا، واژه شرکت به معنای شریک شدن یا همدست شدن و همچنین اتحاد چند نفر برای هدف یا نفعی مشترک است. این تعاریف به‌طور کلی با مفهوم امروزی شرکت ارتباط دارد. در تعریف حقوقی، شرکت به پیمان‌نامه‌ای اطلاق میشود که طبق آن شرکا سود حاصل از فعالیت‌های مشترک را بین خود تقسیم میکنند. به همین دلیل، شرکت‌ها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: شرکت تجاری و شرکت مدنی. شرکت تجاری خود به هفت نوع تقسیم می‌گردد: شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی، شرکت مختلط غیر سهامی، شرکت مختلط سهامی، شرکت نسبی و شرکت تعاونی تولید و مصرف. هر یک از این انواع شرکت‌ها ویژگی‌ها و الزامات خاص خود را دارند که در ادامه به تفصیل بررسی خواهند شد.
شرکت های سهامی
شرکت سهامی چیست؟ نحوه تشکیل شرکت‌های سهامی در هر کشور بر اساس قوانین و مقررات مصوب آن کشور متفاوت است. در ایران، طبق ماده 20 قانون تجارت، شرکت سهامی به شرکتی اطلاق میشود که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام است. شرکت‌های سهامی به دو نوع اصلی تقسیم میشوند: شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص. در شرکت‌های سهامی عام، سرمایه از طریق فروش سهام به عموم مردم تأمین میشود و حداقل 20 درصد از سرمایه باید از طریق عرضه عمومی سهام تأمین گردد. این نوع شرکت‌ها سهام خود را در بورس اوراق بهادار عرضه میکنند و به این ترتیب سرمایه‌گذاران بیشتری جذب میشود.
شرکت‌های سهامی خاص تنها قادر به تأمین سرمایه از طریق فروش سهام به افراد خاص هستند و امکان عرضه عمومی سهام وجود ندارد. برای تشکیل این نوع شرکت، حداقل سه نفر به عنوان شریک ضروری است و حداقل 35 درصد از سرمایه باید در حساب مخصوص شرکت واریز شود. هر دو نوع شرکت دارای مزایا و معایب خاص خود هستند، و انتخاب بین آنها بستگی به نیازها و اهداف تجاری هر شرکت دارد. در نتیجه، آشنایی با ویژگی‌ها و الزامات قانونی هر نوع شرکت به تصمیم‌گیری بهتر در روند تأسیس و مدیریت آنها کمک میکند.
شرکت‌های بازرگانی به شرکت‌هایی گفته میشود که موضوع فعالیت آنها در اساسنامه به امور بازرگانی اختصاص دارد. این امور شامل خرید، فروش، توزیع، صادرات و واردات کالاهای مجاز بازرگانی و اخذ و اعطای نمایندگی در نمایشگاه‌ها و همایش‌های داخلی و خارجی است.
شرکت بین‌المللی به شرکت‌هایی اطلاق میشود که محصولات یا خدمات خود را به کشورهای دیگر صادر میکنند. این نوع شرکت‌ها در بیش از یک کشور فعالیت دارند و به همین دلیل به آنها شرکت‌های چند ملیتی نیز گفته میشود. ثبت شرکت بین‌المللی نوع خاصی از شرکت نیست، بلکه گستردگی عملیات تولیدی و تجاری آنها در کشورهای مختلف باعث تفاوت آنها میشود.
شرکت سهامی خاص
شرکت سهامی خاص یکی از اشکال متداول شرکت‌های تجاری در ایران است که با حداقل سه شریک و حداقل سرمایه 100 هزار تومان تأسیس میشود. این نوع شرکت‌ها به دلیل داشتن مسئولیت محدود، به این معنا که هر سهامدار تنها به میزان سرمایه‌گذاری خود در شرکت در برابر بدهی‌های آن مسئول است، طرفداران بیشتری دارد. همچنین، سهام این شرکت‌ها قابل نقل و انتقال عمومی نیست و در بازار بورس معامله نمیشوند. این ویژگی‌ها به حفظ ثبات و کنترل درون‌سازمانی کمک میکند.
برای ثبت شرکت سهامی خاص، ابتدا لازم است که شرکای شرکت اساسنامهای شامل جزئیاتی چون نام شرکت، موضوع فعالیت و نحوه نقل و انتقال سهام تنظیم کنند. سپس، سرمایه اولیه باید به‌صورت ورقه سهم تأمین و مدارک مربوطه به مرجع ثبت شرکت‌ها ارائه شود. این مراحل به همراه رعایت قوانین مربوطه، از جمله انتخاب نام مناسب، تضمین میکند که شرکت به‌طور قانونی ثبت و فعالیت خود را آغاز کند.
انحلال شرکت سهامی خاص به دلایل مختلفی از جمله تصمیم سهامداران، پایان مدت زمان فعالیت، مشکلات مالی یا احکام قضایی صورت میگیرد. در هر یک از این موارد، لازم است مراحل قانونی و رسمی رعایت شود تا انحلال به‌صورت صحیح انجام شود. این فرآیندها و شرایط به‌دقت باید پیگیری شوند تا از بروز مشکلات حقوقی و مالی جلوگیری شود.
ثبت شرکت وصول مطالبات و شرکت‌های وصول مطالبات به‌عنوان نهادهای کلیدی در اقتصاد عمل میکنند. این شرکت‌ها با ارائه خدمات جمع‌آوری مطالبات به کسب‌وکارها و شرکت‌ها کمک میکنند تا بدهی‌های معوق را به‌طور مؤثر و به‌موقع وصول کنند. شرکت‌های وصول مطالبات می‌توانند به پایداری و رشد اقتصادی کلی کمک کنند.
ثبت شرکت صوری به شرکتی اطلاق میشود که بر روی کاغذ ثبت شده و وجود واقعی ندارد؛ به عبارت دیگر، این شرکت‌ها هیچ فعالیت اقتصادی واقعی انجام نمی‌دهند و فاقد دفتر و کارمند هستند.
همیـــن الان مشــــاوره بگیر...
کارشناسان ما منتظر پاسخگویی به شما هستند.
شرکت با مسئولیت محدود
شرکت با مسئولیت محدود در حقوق ایران به‌عنوان یک نوع شرکت تجاری از سال 1311 شمسی با تصویب قانون تجارت به رسمیت شناخته شد. این نوع شرکت‌ها به‌عنوان شرکتی با شخصیت حقوقی مستقل ایجاد میشوند که فعالیت‌های تجاری انجام می‌دهند. یکی از ویژگی‌های بارز ثبت شرکت مسئولیت محدود این است که مسئولیت شرکاء در قبال بدهی‌های شرکت تنها به میزان سرمایه‌گذاری آنها محدود است و به‌عبارت دیگر، شرکاء مسئولیت تضامنی ندارند. همچنین، نام شرکت باید شامل عبارت با مسئولیت محدود باشد و هیچ‌یک از نام‌های شرکا نمی‌تواند در آن ذکر شود.
تشکیل شرکت با مسئولیت محدود شامل مراحل مشخصی شامل تنظیم شرکت‌نامه، پرداخت کل سرمایه و ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها است. شرکت‌نامه که به‌عنوان سند تأسیس این نوع شرکت‌ها محسوب میشود، باید به‌دقت تنظیم شده و حاوی جزئیات مربوط به سهم‌الشرکه هر شریک باشد. بر خلاف شرکت‌های سهامی، در شرکت با مسئولیت محدود، کل سرمایه باید در ابتدای تشکیل پرداخت شود و در صورت عدم رعایت این موضوع، شرکت باطل خواهد شد. همچنین، نام شرکت نباید شامل نام هیچ‌یک از شرکا باشد تا از عواقب حقوقی احتمالی جلوگیری شود.
انحلال شرکت با مسئولیت محدود به دلایل متعددی از جمله پایان مدت فعالیت، ورشکستگی، یا تصمیم شرکا برای انحلال انجام میشود. طبق ماده 114 قانون تجارت، در صورتی که شرکت به هدفی که برای آن تشکیل شده دست یافته یا ادامه فعالیت آن غیرممکن شده باشد، می‌توان آن را منحل کرد. همچنین، اگر نصف سرمایه شرکت به دلیل ضرر و زیان از بین برود و یکی از شرکاء درخواست انحلال کند، شرکت ممکن است منحل شود. تصفیه امور شرکت پس از انحلال نیز تابع مقررات خاصی است که بسته به شرایط انحلال متفاوت خواهد بود.
ثبت شرکت مجازی در ایران برای کارآفرینان و استارتاپ‌ها جذابیت دارد.
در دنیای تجارت، ثبت شرکت چند منظوره چالش‌های ناشی از اخذ مجوزهای جداگانه برای هر فعالیت را برطرف میکند. این نوع شرکت به شما کمک کرده در زمینه‌های متنوع و مختلف فعالیت کنید. شرکت چند منظوره در حوزه‌های مختلف اقتصادی مانند خدمات، بازرگانی، و تولید فعالیت میکنند.
ثبت شرکت خصوصی اهمیت بالایی در کشورهای توسعه‌یافته دارند و یکی از راه‌های کلیدی برای توسعه اقتصادی کشورها محسوب میشود. این نوع شرکت‌ها به‌طور مستقل از دولت فعالیت میکنند و هدف آنها بهره‌وری و سودآوری بیشتر است.
در هنگام ثبت شرکت حقیقی افراد بدون وابستگی یا دخالت ارگان‌ها و نهادهای دولتی، شرکت خود را مدیریت میکنند. اشخاص حقیقی انواع شرکت‌های قانونی مندرج در قانون تجارت، مانند شرکت‌های مسئولیت محدود، سهامی خاص و عام، تضامنی و نسبی را تأسیس میکنند.
شرکت های تضامنی
شرکت تضامنی یکی از انواع شرکت‌های تجاری در حقوق ایران است که تحت نام خاصی برای انجام امور تجاری بین دو یا چند نفر تشکیل میشود. طبق ماده 116 قانون تجارت این نوع شرکت به‌دلیل مسئولیت تضامنی شرکاء شناخته میشود، به‌طوری که اگر دارایی شرکت برای پرداخت دیون کافی نباشد، هر یک از شرکاء موظف به پرداخت تمام قروض و تعهدات شرکت هستند. این ویژگی موجب شده که اعتبار شخصی و اعتبار شرکاء در چنین شرکتی اهمیت زیادی داشته باشد. در نام این شرکت باید حتما عبارت شرکت تضامنی و حداقل نام یک نفر از شرکاء ذکر شود.
تشکیل شرکت تضامنی نیازمند تأمین کامل سرمایه نقدی و تقویم سهم‌الشرکه‌های غیرنقدی است. همچنین، طبق ماده 119 قانون تجارت، منافع بین شرکاء بر اساس سهم‌الشرکه تقسیم میشود، مگر اینکه در شرکت‌نامه ترتیب دیگری مشخص شده باشد. در این نوع شرکت، مدیریت باید به عهده یکی از شرکاء یا شخصی از خارج باشد و مسئولیت‌های مدیر به‌طور مشخص در قانون تعیین شده است. همچنین، انتقال سهم‌الشرکه توسط هیچ یک از شرکاء بدون رضایت دیگران امکان‌پذیر نیست.
انحلال شرکت‌های تضامنی به دلایل مختلفی از جمله رضایت تمامی شرکاء، ورشکستگی، فوت یا محجوریت یکی از شرکاء و غیره انجام میشود. مدارک مورد نیاز برای انحلال شامل تمامی مدارک ثبتی، مدارک شناسایی و اصل صورتجلسه انحلال است که باید به تأیید شرکاء و مدیر تصفیه رسیده باشد. همچنین، آگهی آخرین تغییرات شرکت نیز برای تکمیل فرآیند انحلال الزامی است. پس از انحلال، طلبکاران برای وصول مطالبات به هر یک از شرکاء مراجعه میکنند، ولی در روابط بین شرکاء، مسئولیت هر یک در پرداخت دیون به نسبت سرمایه‌گذاری آنها در شرکت خواهد بود.
ثبت شرکت تجاری طبق مقررات قانون تجارت یکی از انواع شرکت‌ها با شخصیت حقوقی مستقل از افراد مؤسس شناخته میشود.
ثبت شرکت غیر تجارتی به موسساتی اطلاق میشود که برای مقاصد غیر انتفاعی مانند امور علمی، ادبی، خیریه و مشابه آن تشکیل میشوند.
ثبت شرکت خدماتی برای خدمات به افراد و نهادهای مختلف تاسیس شده اند و موضوع فعالیت آنها شامل طیف وسیعی از خدمات مورد نیاز جامعه است.
ثبت شرکت دانش بنیان برای هم‌افزایی علم و ثروت و توسعه اقتصاد دانش‌محور تأسیس میشوند و از پتانسیل‌های دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی استفاده میکنند.
سوالی دارید؟ با ما تماس بگیرید...
کارشناسان ما منتظر پاسخگویی به شما هستند.
شرکت های مختلط غیر سهامی
شرکت مختلط غیر سهامی یکی از انواع شرکت‌های تجاری است که به واسطه وجود دو نوع شریک (شریک ضامن و شریک با مسئولیت محدود) تشکیل میشود. شرکای ضامن مسئولیت کامل بدهی‌های شرکت را بر عهده دارند و باید سرمایه خود را به طور کامل پرداخت کنند. در مقابل، شرکای با مسئولیت محدود تنها به میزان آورده خود در شرکت مسئولیت دارند. این نوع شرکت به عنوان یک شخصیت حقوقی مستقل از شرکای تشکیل‌دهنده‌اش شناخته میشود و حقوق و تکالیفی را که قانون برای افراد حقیقی تعریف کرده داشته باشد.
برای تشکیل یک شرکت مختلط غیر سهامی، حداقل دو شریک لازم است که یکی از آنها باید شریک ضامن باشد. برای ثبت این شرکت، باید یک شرکت‌نامه تنظیم شود که شامل اطلاعاتی از قبیل نام شرکت، موضوع فعالیت، آدرس مرکز اصلی، میزان سرمایه، و سهم‌الشرکه هر شریک باشد. همچنین، در نام شرکت باید عبارت شرکت مختلط غیر سهامی به همراه نام یکی از شرکای ضامن ذکر شود. این نوع شرکت بدون نیاز به اساسنامه می‌تواند به ثبت برسد، اما در صورت تمایل، شرکا می‌توانند اساسنامهای برای تنظیم روابط داخلی خود ایجاد کنند.
انحلال شرکت مختلط غیر سهامی به دلایل مختلفی از جمله فوت، محجوریت یا ورشکستگی یکی از شرکا رخ میدهد، اما به موجب ماده 161 قانون تجارت، این عوامل موجب انحلال خودکار شرکت نمیشوند. به طور کلی، انحلال این نوع شرکت‌ها به دلیل تصمیم جمعی شرکا، پایان مدت قرارداد یا نقض قوانین و مقررات مرتبط با فعالیت‌های شرکت صورت میگیرد. در صورت انحلال، دارایی‌های شرکت باید بین طلبکاران تقسیم شود و شرکای با مسئولیت محدود تنها به میزان آورده خود در این فرآیند مسئول خواهند بود.
شرکت مختلط سهامی
شرکت مختلط سهامی نوعی شرکت تجاری است و ترکیبی از شرکای ضامن و شرکای سهامی است. در این نوع شرکت، شرکای ضامن به عنوان افرادی با مسئولیت نامحدود شناخته میشوند، در حالی که مسئولیت شرکای سهامی محدود به میزان سرمایه‌ای است که در شرکت سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این ویژگی باعث شده که این نوع شرکت از هر دو نوع شرکت تضامنی و سهامی مزایایی داشته باشد. به عنوان مثال، شرکای ضامن تمام دیون شرکت را تضمین میکنند، در حالی که شرکای سهامی تنها به نسبت سرمایه خود مسئول هستند.
نحوه تشکیل شرکت مختلط سهامی مستلزم وجود حداقل یک شریک ضامن و دو یا چند شریک سهامی است. برخی منابع حداقل تعداد شرکای لازم را سه نفر می‌دانند، در حالی که برخی دیگر این تعداد را چهار نفر می‌دانند. در هر صورت، یکی از ویژگی‌های مهم این شرکت، وجود هیات ناظر است که به نظارت بر فعالیت‌های شرکت و تأیید گزارش‌های مالی پرداخته و در صورت لزوم شرکت را منحل کند. همچنین، نام شرکت باید شامل عبارت شرکت مختلط و نام یکی از شرکای ضامن باشد تا مشخص شود که این شرکت در چه دسته‌ای قرار دارد.
انحلال شرکت مختلط سهامی به دلایل مختلفی از جمله پایان موضوع شرکت، ورشکستگی یا تصمیم مجمع عمومی شرکاء رخ میدهد در صورتی که شرکت به دلیل فوت یا حجر یکی از شرکای ضامن منحل شود، این موضوع باید در اساسنامه شرکت مشخص شده باشد. در نهایت، اگر مجمع عمومی تصمیم به انحلال بگیرد، این تصمیم باید مورد تأیید شرکای ضامن نیز قرار گیرد. اگر مجمع عمومی این حق را در اساسنامه نداشته باشد، ولی شرکای ضامن با این تصمیم موافق باشند، شرکت به راحتی منحل میشود.
شرکت های نسبی
شرکت نسبی یکی از اشکال قانونی شرکت‌ها در ایران است و برای فعالیت‌های تجاری بین دو یا چند نفر تشکیل میشود. در این نوع شرکت، مسئولیت هر شریک محدود به میزان سرمایه‌ای است که در شرکت سرمایه‌گذاری کرده است، به این معنی که شرکاء تنها تا حد سرمایه‌گذاری خود در قبال قروض و بدهی‌های شرکت مسئول هستند. از این رو، شرکت نسبی به نوعی شبیه به شرکت تضامنی هستند، اما با این تفاوت که مسئولیت شرکاء به میزان سرمایه‌گذاری آنها محدود است.
برای تشکیل شرکت نسبی، حداقل به دو شریک نیاز است و همه سرمایه نقدی باید پرداخت و سرمایه غیرنقدی باید ارزیابی و تحویل داده شود. پس از آماده‌سازی و تنظیم مدارک قانونی شامل اساسنامه و شرکت‌نامه شرکت باید در مراجع قانونی ثبت شود. در نام‌گذاری شرکت نسبی، لازم است که نام یکی از شرکاء به همراه عبارت نسبی در نام شرکت درج شود، و از عبارات مانند شرکاء یا برادران در انتهای نام استفاده گردد.
قوانین و مقررات مرتبط با شرکت نسبی شامل محدودیت‌های مربوط به مسئولیت شرکاء و نحوه تقسیم سود میشود. مسئولیت هر شریک به میزان سرمایه‌ای که آورده، محدود می‌گردد و انتقال سهم بین شرکاء تنها با رضایت تمام شرکاء امکان‌پذیر است. همچنین، در صورت انحلال شرکت، طلبکاران ابتدا باید طلب خود را از شرکت دریافت کنند و در صورت عدم دریافت، می‌توانند از هر یک از شرکاء جداگانه طلب خود را مطالبه کنند.
برای ثبت انواع شرکت تماس بگیرید
کارشناسان ما منتظر پاسخگویی به شما هستند.
شرکت تعاونی تولید و مصرف
شرکت‌های تعاونی، طبق قانون تجارت ایران به دو نوع شرکت تعاونی تولید و شرکت تعاونی مصرف تقسیم میشوند. شرکت تعاونی تولید برای جمع‌آوری افرادی با حرفه‌های مشابه و همکاری در زمینه تولید و فروش محصولات تشکیل میشود. برای تشکیل این نوع شرکت، حداقل دوسوم اعضای هیئت‌مدیره باید از میان افرادی انتخاب شوند که حرفه‌شان با فعالیت‌های شرکت مرتبط است. در مقابل، شرکت تعاونی مصرف برای تأمین کالاهای لازم برای زندگی و توزیع نفع و ضرر بین اعضا به نسبت خرید آنها ایجاد میشود. در هر دو نوع، ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها و ذکر کلمه تعاونی در نام آن الزامی است.
فرایند تشکیل شرکت تعاونی شامل تعیین اعضای هیئت مؤسس، تنظیم اساسنامه و برگزاری مجمع عمومی برای تصویب اساسنامه و انتخاب مدیران است. حداقل تعداد اعضای مؤسس باید هفت نفر باشد و در مجمع عمومی، اساسنامه باید با موافقت دو سوم اعضا تصویب شود. سرمایه‌گذاری اعضا در این شرکت‌ها باید حداقل 51 درصد از کل سرمایه را شامل شود و یکی از اهداف اصلی شرکت‌های تعاونی، ایجاد اشتغال و توزیع عادلانه ثروت است. همچنین، اعضا برای انجام فعالیت‌های خود موظف به دریافت مجوز از وزارت تعاون هستند.
انحلال شرکت تعاونی به دلایل مختلفی از جمله کاهش تعداد اعضا به حد نصاب، توقف فعالیت بیش از یک سال، یا عدم رعایت قوانین و مقررات است. برای انحلال، تصمیمات مربوطه باید در مجمع عمومی فوق‌العاده اتخاذ شود. همچنین، پس از اعلام انحلال، تصفیه دارایی‌های شرکت باید طبق قوانین و مقررات مربوطه انجام شود. مدارک لازم برای ثبت انحلال شامل مدارک هویتی اعضا، مستندات ثبت شرکت، و صورتجلسه تأیید انحلال از سوی تمامی اعضا است.
شرکت تعاونی عام
شرکت تعاونی سهامی عام به عنوان یک نهاد اقتصادی متشکل از اشخاص حقیقی و حقوقی با هدف رفع نیازهای مشترک و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی اعضا تشکیل میشود. این شرکت‌ها بر اساس قانون شرکت‌های تعاونی مصوب 9 / 4/ 1352 فعالیت میکنند. اعضا به طور مساوی در تأمین سرمایه شرکت مشارکت میکنند، مگر آنکه مجمع عمومی تصویب کند که بعضی اعضا سهم بیشتری پرداخت نمایند. شرکت‌های تعاونی به دو دسته تعاونی عام و تعاونی خاص تقسیم میشوند که در نوع اول، عضویت برای عموم آزاد و در نوع دوم، محدود به گروه‌های خاصی مانند کارگران، دانشجویان و زنان است.
برای تشکیل و ثبت شرکت تعاونی سهامی عام حداقل تعداد اعضا 500 نفر و حداقل سرمایه لازم پنج میلیارد ریال است. هیئت مدیره باید شامل حداقل 3 و حداکثر 7 نفر عضو اصلی باشد و همچنین یک بازرس اصلی و یک بازرس علی‌البدل انتخاب شود. مدارک لازم برای ثبت شامل اساسنامه مصوب، صورتجلسه اولین مجمع عمومی، گواهی بانکی حاکی از واریز سرمایه و سایر مدارک مربوطه است. این شرکت‌ها مزایای مختلفی مانند تخفیف مالیاتی و حمایت‌های دولتی دارند.
انحلال شرکت‌های تعاونی سهامی عام تحت شرایط خاصی از جمله تصمیم مجمع عمومی فوق‌العاده، کاهش تعداد اعضا یا توقف فعالیت انجام میشود. در صورتی که تعاونی از دستگاه‌های دولتی یا بانک‌ها امتیاز یا اعتباراتی کسب کرده باشد، برای انحلال باید مجوز وزارت تعاون را اخذ کند. همچنین، کلیه اموال دریافتی از منابع عمومی باید با انحلال، مسترد شود و تعهدات مالی آنها باید پیش از انحلال انجام گردد.
تحدید اختیارات مدیران در شرکت ها
پس از تأسیس هر شرکتی مدیران شرکت شامل اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل هستند و وظایف و اختیارات مشخصی را بر عهده می‌گیرند. این مدیران به عنوان نمایندگان شرکت عمل کرده و مسئولیت‌های زیادی از جمله تصمیم‌گیری در امور روزمره، حفظ اموال شرکت و رعایت مصلحت‌های آن دارند. به طور کلی، اختیارات مدیران شامل اداره شرکت بر اساس اساسنامه، رعایت منافع شرکت و امانت‌داری در قبال اموال آن است. مدیرعامل بالاترین مقام اجرایی، وظیفه نظارت بر فعالیت‌های روزمره شرکت را دارد و هیئت مدیره نیز مسئول انتخاب مدیرعامل، نظارت بر عملکرد او و برگزاری جلسات است.
حدود اختیارات مدیران شرکت در اساسنامه یا توافقات داخلی تعیین میشود و این اختیارات در شرکت‌های مختلف متفاوت است. مدیران نمی‌توانند در امور مربوط به صلاحیت مجامع عمومی شرکت دخالت کنند. این محدودیت‌ها به منظور حفاظت از منافع شرکت و جلوگیری از تضاد منافع وضع شده‌اند. به طور خاص، اعطای وام به اشخاص دیگر از طرف مدیران نیز ممنوع است، که این موضوع بر اهمیت نظارت و رعایت قوانین در اداره شرکت تأکید میکند.
رکن اداره کننده ی شرکت ها
شرکت سهامی خاص دارای سه رکن اصلی: رکن تصمیم‌گیرنده، رکن اداره‌کننده و رکن کنترل‌کننده است. رکن تصمیم‌گیرنده یا مجمع عمومی به عنوان نهادی که در آن تصمیمات کلیدی شرکت اتخاذ میشود، شامل مجمع عمومی موسس، مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق‌العاده است. مجمع عمومی موسس با حضور مؤسسان برای تصویب اساسنامه و انتخاب مدیران و بازرسان تشکیل میشود و برگزاری آن برای تأسیس شرکت الزامی نیست. مجمع عمومی عادی نیز به‌طور سالیانه تشکیل میشود و به بررسی گزارش عملکرد مالی و غیرمالی مدیران می‌پردازد. در مقابل، مجمع عمومی فوق‌العاده در مواقع ضروری برای تصمیم‌گیری در امور خاص مانند تغییر اساسنامه یا انحلال شرکت برگزار میشود.
رکن اداره‌کننده شرکت هیئت مدیره است و از میان سهامداران انتخاب میشود. هیئت مدیره مسئول اداره شرکت و انتخاب مدیرعامل است و باید شرایط قانونی لازم را داشته باشد. مدیرعامل به نمایندگی از شرکت حق امضا و اقدام دارد و در صورت اقدام خارج از اختیارات خود، شخصاً مسئول خواهد بود. همچنین، هیئت مدیره موظف است در اولین جلسه خود رئیس و نایب رئیس را از میان اعضای خود انتخاب کند.
رکن کنترل‌کننده شرکت شامل بازرسان است که وظیفه نظارت بر اقدامات مالی و غیرمالی مدیران را بر عهده دارند. انتخاب اولین بازرس یا بازرسان در مجمع عمومی موسس انجام میشود و پس از آن، بازرسان بعدی باید در مجمع عمومی عادی انتخاب شوند. قانون تجارت مشخص کرده که مجمع عمومی باید یک یا چند بازرس علی‌البدل انتخاب کند تا در صورت نیاز به جای بازرس اصلی فعالیت کنند. بدین ترتیب، فرآیند نظارت بر عملکرد مدیران در شرکت‌های سهامی خاص به‌طور مشابه با شرکت‌های سهامی عام صورت میگیرد.
میزان مسئولیت شرکا در شرکت ها
شرکت‌ها به انواع مختلفی تقسیم میشوند که میزان مسئولیت شرکا، انگیزه‌های ایجاد، سرمایه مورد نیاز و نحوه تصمیم‌گیری در آنها، از جمله عواملی هستند که نوع شرکت را تعیین میکنند. در این راستا، مسئولیت شرکا در هر نوع شرکت تجاری متفاوت است. در شرکت تضامنی، مسئولیت شرکا نامحدود و به صورت مطلق است، به این معنا که هر شریک به تنهایی مسئول تمام قروض شرکت می‌باشد. بر اساس ماده ۱۱۶ قانون تجارت، هر یک از شرکا مسئولیت کامل دارد. در مقابل، در شرکت با مسئولیت محدود، مسئولیت شرکا به میزان سرمایه‌گذاری آنها محدود میشود. همچنین در شرکت نسبی، مسئولیت شرکا نامحدود است اما به نسبت سهم‌الشرکه آنها به کل سرمایه محاسبه میشود. در شرکت سهامی، مسئولیت شرکا به مبلغ اسمی سهام آنها محدود می‌گردد.
به‌طور کلی، میزان مسئولیت شرکا در انواع شرکت‌ها به صورت زیر است: در شرکت سهامی عام و سهامی خاص، مسئولیت شرکا به میزان مبلغ اسمی سهام است. در شرکت با مسئولیت محدود، مسئولیت هر شریک به میزان سهم‌الشرکه‌ی او محدود میشود.
در شرکت تضامنی، مسئولیت نامحدود و کلی است و در شرکت نسبی، به نسبت سهم‌الشرکه هر شریک مشخص میشود. در شرکت‌های مختلط، شرکای ضامن مسئولیت نامحدود دارند و شرکای سهامی یا غیر سهامی به میزان سرمایه خود مسئول هستند.
در شرکت تعاونی در صورتی که سهامی باشد، مسئولیت به میزان مبلغ اسمی هر سهامدار محدود میشود و در غیر سهامی، بسته به توافق شرکا در اساسنامه تعیین می‌گردد.
سخن پایانی
ثبت انواع شرکت‌ها نقش مهمی در توسعه و پیشرفت کسب‌وکارها دارند. هر نوع شرکت، بسته به ساختار، مسئولیت شرکا و میزان سرمایه، ویژگی‌های خاصی دارد. انتخاب نوع مناسب شرکت به تأمین منافع اقتصادی شرکا و به شفافیت در مسئولیت‌ها و اختیارات کمک میکند. از شرکت‌های سهامی عام و خاص با مسئولیت محدود تا شرکت‌های تضامنی و مختلط، هر کدام از این ساختارها امکانات و محدودیت‌های خاص خود را دارند که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند. آگاهی از قوانین و مقررات مربوط به هر نوع شرکت در خصوص مسئولیت‌ها و حقوق شرکا برای موفقیت در کسب‌وکار و پیشگیری از مشکلات حقوقی ضروری است. بنابراین، مشاوره با کارشناسان حقوقی و مالی به تسهیل روند انتخاب و ثبت شرکت و ارتقاء مدیریت مؤثر آن کمک میکند.
