مسئولیت بازرس در شرکت سهامی خاص

مسئولیت بازرس در شرکت سهامی خاص نظارت بر اعمال و رفتار مدیران است. او سهامداران را از عملکرد مدیران مطلع می کند و این کار را قالب ارائه گزارشات مربوطه انجام می دهد. بازرس با امضای ذیل گزارشات، به آن ها اعتبار می بخشد. قطعا انتخاب بازرس در شرکت سهامی خاص امری خطیر و مهم است و در این مطلب تصمیم گرفته ایم که راجع به نحوه انتخاب، وظایف، مدت ماموریت و تعداد آن ها صحبت کنیم.

بازرس در شرکت های سهامی کیست؟

بر اساس قانون، صاحبان اصلی شرکت سهامداران آن هستند و مسئولیت بازرس در شرکت سهامی خاص نظارت بر عملکرد مدیران و آگاه سازی سهامداران از اعمال آن ها می باشد. اگر بخواهیم فرآیند انتخاب بازرس در شرکت را شرح دهیم باید بگوییم که سهامداران به منظور نظارت بر امور شرکت، اقدام به انتخاب هیئت مدیره می کنند. اما از آنجایی که اختیارات این هیئت بسیار وسیع است، لازم است که شخص دیگری بر عملکرد آن نظارت کند و گزارش آن را به سهامداران بدهد. این فرد یا افراد بازرس نامیده می شوند. نکته مهمی که در خصوص بازرسین وجود دارد این است که علی رغم انتخاب توسط سهامداران، مستقل از آن ها و هیئت مدیره هستند و حق دارند در امور جاری و مالی شرکت اظهارنظر کنند.

وظیفه بازرس در شرکت سهامی خاص

قطعا بازرس از اصلی ترین ارکان شرکت محسوب می شود که باید وظایف خود را به طور مستقل انجام دهد. به همین دلیل قانونگذار، وظایف متعددی را بر عهده او گذاشته است که از مهم ترین آن ها می توان به ماموریت نظارتی و اطلاع رسانی به سهامداران و مقامات قضایی اشاره کرد. در ادامه با سایر وظایف او آشنا خواهیم شد:

بررسی حساب‌ ها

بازرسان موظف هستند راجع به صحت و سقم صورتحساب دوره عملکرد، صورت دارایی، صورت سود و زیان، ترازنامه و … اظهارنظر کنند. لازم به ذکر است که این وظیفه صرفا جنبه نظارتی دارد و بازرس نمی توان در حساب ها دست ببرد.

اطلاع ‌رسانی

بازرس یا بازرسین باید از اطلاعات تخصصی و فنی موردنیاز برخوردار باشند تا بتوانند در صورت نیاز، مقامات قضایی و سهامداران را از وضعیت حساب های شرکت آگاه کنند. گزارش های مربوطه باید به مجمع عمومی ارائه شوند. توجه داشته باشید که بازرسین تحت شرایط خاصی می توانند معاملاتی را با شرکت داشته باشند و لازم است که جزئیات این معامله نیز به مجمع گزارش داده شود.

ماموریت ‌های نظارتی خاص

علاوه بر وظایف و مسئولیت بازرس در شرکت سهامی خاص که به آن ها اشاره شد، بازرسان می توانند وظایف دیگری نیز داشته باشند که جنبه حقوقی دارند. به طور مثال به موارد زیر توجه کنید:

• بازرس می تواند تحقیق کند که آیا شرکت دارای سهام وثیقه ای است یا خیر؟ آیا سهام مذکور در صندوق شرکت نگهداری می شود یا خیر؟ قطعا مشاهده هر گونه تخلف در این خصوص منجر به ارائه گزارش به مجمع عمومی خواهد بود.
• بازرس می تواند راجع به صحت مطالبی که مدیران در اختیار مجمع عمومی قرار می دهند اظهارنظر کند. اگر آن ها متوجه شوند که اطلاعات برخلاف واقع هستند، مراتب را به مجمع اطلاع می دهد.
• بازرس باید مطمئن شود که حقوق صاحبان سهام در حدی که در قانون و اساسنامه تعیین شده، رعایت می شود یا خیر؟ این حقوق شامل حق رای، تقسیم سود و … می باشد.
• اگر مدیران اقدام به دعوت از مجمع عمومی نکنند، بازرس می تواند بر اساس درخواست سهامدارنی که حداقل یک پنجم سرمایه شرکت را در اختیار دارند مجمع عمومی را تشکیل دهند. اگر سهامداران درخواست نکنند، باز هم بازرس می تواند راسا اقدام به انجام این کار کند.

بازرس شرکت سهامی چگونه انتخاب می‌ شود؟

در بخش قبل راجع به وظایف و مسئولیت بازرس در شرکت سهامی خاص صحبت کردیم. اما این شخص یا اشخاص چگونه انتخاب می شوند؟ انتخاب بازرس بر عهده سهامداران می باشد. همچنین حقوق آن ها در مجمعی که آن ها را تایید کرده تعیین می شود و اکثریت افراد حاضر در مجمع باید با آن موافقت کنند.

تعداد بازرس در شرکت ‌های سهامی

اگر شرکت سهامی کوچک باشد حداقل 1 بازرس و اگر شرکت بزرگ باشد چند  بازرس می توانند به طور همزمان بر عملکرد مدیران نظارت داشته باشند. علاوه بر آن شرکت باید از یک بازرس علی البدل نیز برخوردار باشد تا در صورتی که برای بازرس اصلی مشکلی پیش آمد و امکان فعالیت او وجود نداشت، امکان اجرای وظایف وجود داشته باشد.